"The Greatness of Turks and Their Power Deserves Respect, Their Military and Civil Organization Shows that they are very valuable people and not Raugh and Rude Peaseants" - M.Francesco Sansovino

Sebastiano Combi, Venetia: 1654. Gravürlü açılış sayfası, [15], 471 yaprak, 26x18.5x7.5 cm. Döneminin sırtı el yazması parşömen cildinde.

Avrupa’da Türk baskısı arttığı sürece, Türk karşıtı, propaganda niteliğinde, geniş kitlelere yönelik bir edebiyatın yanı sıra, seçkinleri ilgilendiren ve adeta büyüleyen, Türklerin, Roma İmparatorluğu’nun bir zamanlar egemenliğinde bulundurduğu toprakları yeniden birleştirme olasılığı ve kabiliyetleri olmuştur. Bu düşünce akımı Francesco Sansovino ile doruğuna ulaşacaktır. Babası ünlü mimar Jacopo Sansovino, Venedik’e San Marco kütüphanesini yapmak için gelmiş ve oğlu bu kente yerleşmiştir. Francesco yazarlık ve editörlük yaparak hayatını kazanmış, yüzlerce cilt kitabı derlemiş ve yayımlamıştır. Bunların arasında Türklerle ilgili yedi tane kitabı vardır ve en önemlisi olan, ilk baskısı 1560’da yayınlanan "Del L’Historia Universale del L’Origine et Imperio de Turchi" (Türklerin Kökeninin ve İmparatorluğunun Evrensel Tarihi) konulu kitaptır. Sansovino Türkler konusunda yazılanları derleyip Türkler konusunda bilenenlerin ve düşünülenlerin bir sentezini yapmaktır, çünkü o tarihe kadar en azından İtalya’da böyle bir külliyat meydana getirilmemiştir. Matbaanın keşfinden itibaren 15. yüzyıl ikinci yarısı ve 16. yüzyıl başında Türklerle ilgili yayınlar yapmış olan Antonio Menavino, Theodoro Spandugino, Giorgievitz, Aeneus Sylvio Piccolomini (Papa II. Pius) v.d. yazarların eserlerini de kaynak olarak kullanır. 1560-1561 yıllarında yayımlanan "Historia Universale"nin birinci baskısının girişinde, Sansovino, kitabın amacını şöyle anlatmaktadır: “Yeterli bilgilere sahip olduğumuz dünya devletleri arasında, Türk hükümdarının devletinin her zaman en fazla saygınlığa layık olduğunu düşündüm, halkının büyük itaatinden ve tüm Türk milletinin mutlu talihinden dolayı. O denli kısa bir dönemde ne biçimde ve nasıl bir kolaylıkla büyüyüp o denli bir ün ve şöhrete vardığını görmek hayret edilecek bir durumdur. Eğer kökenlerini araştırırsak ve dikkatli bir biçimde iç ve dış işlerini gözden geçirirsek, gerçekten Romalıların ordu disiplininin, itaatinin ve talihinin, bu devletin yıkılmasından sonra, bu ırka geçmiş olduğunu söyleyebiliriz. "Historia Universale"nin birinci baskısı 1564’de, ikinci baskısı 1568’de, müzayedeye sunduğumuz yedinci ve son baskı yarım yüzyıldan uzun bir aradan sonra 1654’te yayımlanmıştır. Kitap artık Türkler konusunda bir klasik olmuştur. Kitapta Türklerin kökeni konusuna girmeden İslam dini, Hz. Muhammed’in hayatı, Dört Halife dönemi, Tasavvuf ve tarikatler ayrıntılı olarak ele alınmıştır. Sansavino, "Historia Universale"nin bir eki olarak Türk tarihinin kronolojik dökümünü içeren “Annali Turchechi” ye yazmış olduğu girişte şöyle söze başlamaktadır: “Türk milletinin büyüklüğünün ve gücünün büyük bir saygıya layık olduğunu her zaman savundum, çünkü çok eskiden beri var olan ordu kurumlarına ve sivil düzenlerine bakıldığında, durumlarından kaba saba birileri olmadıkları, aksine değerli kişiler oldukları görülüyor.”