BU KONDİSYONDA ÇOK ÇOK NADİR BİR ŞAHESER. Ignatius Mouradgea D’Ohsson (Muradcan Tosunyan)’ın, bugün dahi Osmanlı İmparatorluğu’nun toplumsal tarihi konusundaki en önemli kaynaklarından birisi olan “Tableau Général De L’Empire Othoman” isimli 65 gravür içeren 1789-1790 yıllarında iki ciltlik kitabı, döneminin sırtları varaklı orijinal deri ciltlerinde.

L'Imprimerie de Monsieur Paris, 1789-1790. 2 Cilt, (vi), xii, 320, (8) s., 4.tablo, 38 figür içeren 24 gravür, 51x35x5.5 cm; (iv), viii, 357 s., 95 figür içeren 41 gravür, 51x34x7 cm, döneminin sırtları varaklı orijinal deri ciltlerinde (Bazı sayfalarda minör nem izleri mevcuttur).

Ignatius Mouradgea D’Ohsson (Muradcan Tosunyan) 1740 yılında İstanbul Beyoğlu’nda Katolik Ermeni bir ailenin oğlu olarak dünyaya geldi. İstanbul’da, Fransiskan ve Dominikan papazları tarafından sürdürülen Batı eğitim tarzından ve bu aydın zümrelerin sağladığı imkanlardan istifade etti ve iyi bir eğitim gördü. İlk görevine İzmir’de 1757’de açılan İsveç Konsolosluğu’na tercüman olarak başladı. Tercümanlık hizmeti yanında Doğu dillerini ve tarihini Avrupai metotlarla yakından inceleme olanağı buldu. Bu arada Osmanlı ulema ve ricalinden iki kişinin devletin hukuki yapı ve teşkilatıyla ilgili konularda kendisine yardımcı olmasıyla Osmanlı Devleti’nin bütününü sergileyecek ve ilerideki büyük eserinin çerçevesini oluşturacak olan konulara yöneldi. Bu uğurda yirmi iki yıl boyunca malzeme topladı. Diğer yandan diplomatik mesleğinde de mesafe kat ederek 1755’te İsveç Kralı’nın sır katibi (özel yazışmanı) ünvanını aldı. 1783’te İsveç-Osmanlı Ticaret ve Dostluk Antlaşması’nın gerçekleşmesindeki üstün katkıları dolayısıyla “Vasa Nişanı”na layık görüldü. 1796’da Osmanlı Devletine İsveç Elçisi tayin edildi. 1801’de şövalye ilan edilerek asalet unvanı aldı. Mouradgea D’Ohsson’un Türkçe ve Arapça bilgisi ve Türk yetkililerle olan, çoğu dostluk derecesine varan yakın ilişkileri, onun birçok Müslüman kaynağa kolaylıkla ulaşmasını sağlamış, bu sayede Osmanlı toplumunun ve Müslüman halkların uygarlığının, özellikle de hukuk sistemlerinin canlı bir tasvirini sunmayı başarmıştır. Mouradgea eski harem sakinlerinin eşleriyle söyleyişler yapmış, bu araştırması hakkında İmparatorluk haremine dair bilgi edinmenin, ona imparatorluğun geri kalanı hakkındakinden daha fazla para ve çabaya mal olduğunu söylemiştir. Kaleme aldığı "Tableau General de L’Empire Othoman" İslam hukukunu ihtiva eden kısım ve Osmanlı tarihi kısmı olarak iki ana bölüme ayrılır. Birinci bölüm İbrahim El-Halebi’nin (ö.1549) Müteka’l-ebhur’una dayanmakta olup bu eserin tamamını tercüme ettiğini bizzat müellif söylemektedir. Kullandığı diğer önemli kaynak ise Nesefi’nin (ö.1142) Akaidü’n-Nesefi adlı eseridir. İkinci bölüm, başlangıçtan 1774 yılına kadar gelen bir Osmanlı tarihidir. Burada saray teşkilatı, Osmanlı hanedanı, harem, harem hayatı ve harem kadınları hakkında yer alan bilgilerin, saray hizmetkarları ve haremde yaşayan cariyelerden alınarak aktarıldığı ifade edilir. III. Selim devrinin yeni düzenlemeleri ve reformlarıyla ilgili verilen bazı bilgiler ise müellifin son gelişmeleri uzaktan dahi olsa takip ettiğini gösterir. Eseri çok beğenen III. Selim, “Musannifini Hak Teala İslam ile müşerref eyleye” temennisini ihtiva eden hatt-ı hümayunu ile kendisine 5000 kuruş gibi büyük bir atıyye vermiştir. Çok güzel illüstrasyonları olan bu kitap Almanca, İngilizce ve Rusça’ya çevrilmiştir. Bugün de Osmanlı İmparatorluğu’nun toplumsal tarihi konusundaki en önemli kaynaklarından birisidir.