EDWARD MEAD EARLE – TURKEY, THE GREAT POWERS, AND THE BAGDAD RAILWAY

GÜNÜMÜZDE ÜNİVERSİTELERDE TARİH VE ULUSLARARASI İLİŞKİLER DERSLERİNDE OKUTULAN KİTAP…

Emperyalist güçlerin Osmanlı Ortadoğu’sunda çıkarları doğrusunda faaliyetlerini ve bu çerçevede Bağdat Demiryolu’nun Osmanlılar ve Almanlar açısından önemi, ancak Amerikalılar, İngilizler ve Fransızlar açısından sakıncalarını anlatıyor.

Bağdat Demiryolu bir başka adıyla Berlin-Bağdat Demiryolu’nun finansmanı ve yapımı Alman İmparatorluğu tarafından üstlenilmişti. Bu demiryolu Berlin’i Osmanlı şehri Bağdat’a bağlayacak, ve Almanlar Basra Körfezi’nde liman kuracaktı, böylece Hint Okyanusu ve açık denize ulaşmayı planlayan Almanlar hem askeri hem ticari üstünlük sağlayacaklardı. Osmanlı İmparatorluğu açısından bu demiryolu Arap Peninsulası’nda Osmanlı’nın kontrolünü artıracaktı. Ancak dönemin diğer emperyalist güçleri Amerika, İngiltere ve Fransa gözünü Ortadoğu’da Osmanlı topraklarındaki petrole dikmişlerdi. Bu emperyalist güçler, Osmanlı’nın ve Almanların bu bölgede kuvvetlenmesini istememişler ve demiryolunun yapımını engellemek için ellerinden geleni yapmışlardır. Dahası, İngilizler Arap halkına kendilerinin tutmayacağı Arap Krallığı sözü vererek Arapları Osmanlı’ya karşı kışkırtmış, böylece Arapları kendi tarafına alan İngilizler Osmanlı’nın Ortadoğu’daki sonunu başlatmıştır. 1910’da yapımına başlanan Bağdat Demiryolu’nun 1. Dünya Savaşı’nın başlıca sebebi olduğunu söyleyen tarihçiler ve siyasetçiler vardır. Buna ek olarak, tarih ve uluslararası ilişkiler öğrencileri için “Bağdat Demiryolu” hikayesi modern ekonomik emperyalizmin ve onun geniş kapsamlı sonuçları için önemli bir kaynaktır.