İBRAHİM MÜTEFERRİKA (Derleme ve Tercüme) – FÜYUZAT-I MIKNATISİYE

İBRAHİM MÜTEFERRİKA’NIN ÇEŞİTLİ BATILI KAYNAKLARDAN OSMANLICAYA KENDİ TERCÜME EDİP DERLEDİĞİi “FÜYUZAT-I MIKNATISİYE” YANİ MIKNATIS’IN (PUSULA’NIN) FAYDALARI…

MÜTEFERRİKA’NIN HAYATTAYKEN YAYINLADIĞI 17 KİTAPTAN EN NADİR ÇIKANLARINDANDIR...

OSMANLI’DA HALK ARASINDA YERLEŞİK VECİZE “MÜTEFERRİKA CİHANNÜMA BULUNUR FÜYUZAT-I MIKNATISİYE BULUNMAZ”

OSMANLI’DA İLK JEOFİZİK KİTABI… MÜTEFERRİKA’NIN YAŞAMI BOYUNCA YAYINLADIĞI 17 KİTABIN ONUNCUSU… DÖNEMİNİN ORİJİNAL CİLDİNDE…

MÜTEFERRİKA ESERİNDE MIKNATIS TAŞININ TANRI’NIN KULLARINA VERDİĞİ BÜYÜK NİMETLERDEN BİRİSİ OLDUĞUNU, BU TAŞIN, KIBLE YÖNÜNÜN BULUNMASINDA VE GEMİCİLİKTEKİ İŞLEV VE YARARINA DEĞİNEREK, İLK MANİSA DAĞLARINDA BULUNDUĞU IÇIN “MIKNATIS” ADINI ALMIŞ OLDUĞUNU SÖYLEMEKTEDİR… ESERİN ARKA BÖLÜMÜNDE 2 SAYFA PUSULA GRAVÜRÜ YER ALMAKTADIR…

İbrahim Müteferrika Macar asıllı matbaacı, yayımcı, yazar ve çevirmendi. Osmanlı’ya ilk Türk matbaasını kazandıran Mütteferrika, tarih, coğrafya, dil ve bilim konularıyla ilgili kitaplar basmıştır. 1729 yılında ilk kitabı “Kitab-I Lügat-I Vankulu” basmış ve toplamda 17 eser yayımlamıştır. “Füyuzat-ı Mıknatisiye” (Pusulanın Yararları) eseri Müteferrika matbaasında basılmış onuncu eser olmakla beraber ikinci çeviridir. Müteferrika’nın Batı’da kaleme alınmış çeşitli yapıtlardan derleyerek hazırladığı eseri; pusulanın faydalarını ve nasıl kullanılacağını, mıknatıs özelliklerine dayanarak ülkelerin enlem ve boylamlarının nasıl belirlenebileceğini aktarmaktadır. İlk jeofizik kitabı olan eser aynı zamanda boylam belirleme konusunda Batı’daki yoğun çalışmaların Osmanlılar’a duyurulması bakımında da oldukça değerlidir. Eserinde mıknatıs taşının Tanrı’nın kullarına verdiği büyük nimetlerden birisi olduğunu söyleyen Müteferrika, bu taşın, kıble yönünün bulunmasında ve gemicilikteki işlev ve yararına değinerek, ilk önce Manisa dağlarında bulunduğu için “mıknatıs” adını almış olduğunu dile getirirken ardından mıknatıs taşının demiri çekmesinin ve kutuplara yönelmesinin nedenine ilişkin tarihsel bilgiler vermektedir. Müteferrika’nın kimden çeviridğini açıklamadığı “Füyuzat-ı Mıknatisiye” (Pusulanın Yararları), Müteferrika matbaasında basılan birkaç bilim konulu kitaptan biridir. Jeofizik ile ilgili terimleri Osmanlı türkçesiyle yazan Müteferrika, aynı zamanda kendisinden sonra yapılan çalışmalar içinde bir kaynak oluşturmuş. 23 varak ve 2 tam sayfa pusula çizimden oluşan eserde Müteferrika bu baskısında tamamen yazma eserlerin düzeneğini esas almıştır.