PIERRE GILLES – PETRI GYLLII DE BOSPORO THRACIO LIBRI III & CONSTANTINOPOLEOS TOPOGRAPHIA Et De Illius Antiquitatibus Libri IV

390 YILLIK CEP KİTABI BÜYÜKLÜĞÜNDE BİR BAŞYAPIT… İKİ KİTAP TEK CİLTTE… CEP KİTABI BÜYÜKLÜĞÜNDE

İSTANBUL BOĞAZI VE TOPOGRAFYASI ÜZERİNE YAZILMIŞ İLK ESER… GÜNÜMÜZDE DAHİ COĞRAFYACI VE TARİHÇİLER İÇİN ÖNEMLİ BİR KAYNAK… AVRUPA KÜTÜPHANELERİ İÇİN DAHİ TEMEL TAŞLARDAN BİRİ… ÇOK NADİR… DÖNEMİNİN PARŞÖMEN CİLDİNDE… MUHTEŞEM KONDİSYONDA… 16. YÜZYILIN EN ÖNEMLİ TARİHÇİLERİNDEN PIERRE GILLES’İN, İSTANBUL BOĞAZI VE TOPOGRAFYASI ÜZERİNE SON DERECE KAPSAMLI ŞAHESERİ…

Piere Gilles veya Petrus Gyllius (1490-1555) Fransız doğa tarihçisi, çevirmen ve topograftır. Gilles, Hümanist Rönesans eğitimi aldığı dönemde kendisini Eski Çağ bilgisine ulaştıracak klasik dilleri öğrenmiş, Pagan ve Hristiyan metinleri üzerine Latince ve Yunanca dillerinde çalışmalar yapmıştır. Keşfedilmemiş İlkçağ metinlerini bulma tutkusuyla Yunanca ve Latince el yazmalarının üzerine yoğunlaşan yazar, 1544 yılında Kraliyet tarafından İstanbul Konsolosluğu’nda Antik metinleri aramak, klasik yazma kaynaklarını yerinde toplamak ve tarihsel kalıntıları incelemek için görevlendirilmiş hatta 1548 yılında Sultan Süleyman’ın İran seferine katılmıştır. Görevini sürdürdüğü üç sene boyunca vaktinin ciddi bir kısmını İstanbul’a ayıran Gilles, İstanbul üzerine oldukça kapsamlı ve önemli bir arşiv oluşturmuş ve bir çok kaynağa göre M.S 532 yılında Justinianus tarafından yaptırılmış “Yerebatan Sarnıcı” başta olmak üzere keşfedilmemiş veya daha önce yıkılmış çoğu yapılar Pierre Gilles’in bu kitaplarda bulunan gözlemleri sayesinde ortaya çıkmıştır. Bu süre boyunca İstanbul ve Boğaziçi üzerine yaptığı araştırmalar ve yazıları ölümünden sonra yeğeni tarafından üç kitapta toplanmıştır. Müzaydemizde satışa sunulan cildin içerisinde ikisi de ikinci baskı olmak üzere “De Bosporo Tracio Libri III” ve “Constantinopoleos Topographia et de illius antiquitatibus Libri IV” adlı iki kitap yer almaktadır. İlk kitapta İstanbul Boğaz’ı üzerine yapmış olduğu çalışmaları içeren “De Bosporo Tracio Libri III” İstanbul Boğazı hakkında yazılmış ilk eserdir. Gilles, eserin başlangıcında Byzantion hakkında yazılmış ilk çağ kaynaklarından yaptığı araştırmalardan etkilenmiş, şehrin isminin hikayesinden, hakkındaki efsanelerden ve yaşanmış olaylarından bahsetmiştir. Bu efsane ve olayların yaşandığı Kalkedon (Kadıköy)’den başlayıp tarihi yarımadaya ve Catancia (Çatalca)’ya kadar İstanbul’un bölgelerini ayrıntılı olarak anlatmıştır. İstanbul ve İstanbul Boğaz’ı eserin genelini oluşturan konu olmakla birlikte eserin içeriğinde İstanbul ve çevresinde gerçekleşmiş konsillerden de ayrıntılı bahsedilmesi eseri Hristiyanlık tarihi içinde oldukça önemli kılmaktadır. Kitabın son bölümünde İstanbul Boğazı’nda bulunan surlardan ve kalelerden bahsetmektedir. İkinci kitap olan “Constantinopoleos Topographia Libri IV”de ilk başta İstanbul’un coğrafi konumu, doğal çevre, su dağıtımı ve bölgenin iklim şartları, İstanbul’un büyüklüğü gibi İstanbul’un genel topografik bilgileri hakkında detaylı gözlemlerini kaleme almıştır. Devamında İstanbul’un kent planı, caddeleri, enlem ve boylamı ile İstanbul’un efsaneleri hakkında ayrıntılı bilgiler vermiştir. Ardından İstanbul’un yedi tepesini detaylandırmış ve her birinde bulunan anıtlar, surlar, sur kapıları, kuleler ile birlikte her birinin antik eserlerini betimlemiştir. Son olarak yedi tepenin dışında kalan Galata ve Pera hakkında gözlemlerini aktaran yazar İstanbul’daki Osmanlı eserleri ile ilgili de bilgiler sunmaktadır. Kendisinden sonra gelen tüm gezginler için değerli bir rehber ve kaynak olacak bu eseri İstanbul tarihinin ayrıntılı bir anlatımının yanı sıra Bizans arkeolojisine derinlemesine bir bakış da sağlamaktadır. Avrupa’daki kütüphanelerin temel taşlarından biri olan “De Bosporo Tracio Libri III” ve “Constantinopoleos Topographia et de illius antiquitatibus Libri IV”, günümüzde halen coğrafyacı ve tarihçiler için önemli bir kaynaktır.