NICOLAS DE NICOLAY - LE NAVIGATIONI ET VIAGGI FATTI NELLA TURCHIA

1551 YILINDA OSMANLI’YA BÜYÜKELÇİ OLARAK ATANMIŞ FRANSA KRALI II.HENRY’NİN COĞRAFYACISI NICOLAS DE NICOLAY’IN KENDİ ÇİZİMLERİ OLAN GRAVÜRLERİYLE MEŞHUR OSMANLI TOPRAKLARINDA YAPTIĞI GEZİLERİNİN SEYAHATNAMESİ… 1580 TARİHLİ İTALYANCA İLK BASKI… ÇOK ÇOK NADİR… 442 SENELİK KİTAP… 66 ERKEN DÖNEM GRAVÜR…

BASILMIŞ İLK OSMANLI KIYAFET GRAVÜRLERİ... OSMANLI MOZAİĞİNDEKİ HALKLARIN GİYİM-KUŞAMLARI HAKKINDA BASILMIŞ İLK GRAVÜRLERİ İÇEREN KİTAP, DÖNEMİNDE AVRUPA’DA TÜRK GİYSİLERİNE İLGİ ARTIRMIŞ… BU KİTABIN EKSİKSİZ BİR NÜSHASI CHRISTIE’S’DE 130,000 EURO’YA SATILMIŞTIR…

Fransa Kralı II. Henri’nin coğrafyacısı olan Nicolas de Nicolay, 1517 ile 1583 yılları arasında yaşamıştır. Fransa Kralı II. Henri’nin Kanunî Sultan Süleyman nezdindeki elçisi Şövalye Gabriel d’Aramon’un mahiyetinde 1551’de İstanbul’a gelmiştir. Osmanlı ülkesi hakkında kitap yazma isteği ile dolu olan Nicolas de Nicolay, ülkeler arasındaki önyargıları ortadan kaldırmak amacıyla bu kitabı kaleme almıştır. Bu açıdan Nicolas de Nicolay’ın eseri, Rönesans hareketi ile Avrupa’da ortaya çıkan ve Doğu halklarını hümanist anlayışla ele almayı ve yakınlaştırmayı amaçlayan eğilimleri yansıtır. Nicolas de Nicolay’ın ve elçinin içinde bulunduğu yelkenli gemi Marsilya’dan yola çıkmış ve yaklaşık 78 gün sonra İstanbul’a ulaşmıştır. İstanbul’da Hristiyan azınlık temsilcileri ve Vezir Rüstem Paşa tarafından karşılanmışlardır. İstanbul’da kaldığı süre içinde Kapalıçarşı, Ayasofya, Topkapı Sarayı ve diğer tarihî yerleri gezen Nicolas de Nicolay’ın Avrat Pazarı ve kadınlar hamamındaki muhtemel eşcinsel ilişkiler konusunda yazdıkları kayda değerdir. Osmanlı yeniçeri ordusunun en ilginç yanı olan “devşirme sistemi” de Nicolas de Nicolay’ın en çok üzerinde durduğu konulardan biridir. Eserde dervişler, ermeniler, abdallar, kalenderîler ve pehlivanlar gibi Osmanlı toplumunun tipleri hakkında ayrıntılı bilgi bulunmaktadır. Nicolas de Nicolay’ın eserinin en önemli yanı, yazarın Osmanlı İmparatorluğu’nu oluşturan ulusların ve farklı meslek gruplarının ilk defa resimlerini çizmiş olması ve bu çizimlerin kitapta tahta kalıp gravürler halinde basılmış olmasıdır. Nicolay, Türk giysilerini, modelden, aslına sadık kalarak, gençliğinde öğrendiği ressamlığın sayesinde kendisinin çizdiğini belirtir; yazdıklarının ve çizdiklerinin doğruluğunu, yetkili kişilere sorarak sonuçlandırdığını vurgular. Kitabında yararlandığı kaynakları ve çizim yöntemini de anlatan Nicolay; saraydan, Barbaros Hayreddin Paşa’nın eski hadımlarından Ragusa’lı Zafer Ağa ile dostluk kurduğunu, çocukluğundan beri sarayda yetiştirilmiş olan bu kişinin, saraylı kadınların giyim kuşamlarını çizmesi için ona yardım ettiğini; model olarak, iki sokak kadınını Bedesten’den aldırttığı giysilerle, saraylı gibi süslediğini yazar. Gerçek yaşamda yaptıkları uğraşa göre daha onurlu bir meslek olan modelli ği belli bir ücret karşılığında kabul eden bu kadınlar, göz alıcı giysiler giyip poz vermişlerdir. İçinde 67 gravür bulunan kitap, giyim-kuşam albümlerine ve modaya gösterilen ilginin artmasına neden olmuş; yüzyılın ikinci yarısında basılan giyim kuşam albümlerinin birçoğunda Türk giysilerine de bölümler ayrılmış ve Nicolay’ın çizimleri örnek alınmıştır. Nicolay’ın betimlediği sokak giysileriyle Türk kadınları çizimlerindeki ortak özellikler, üst kısmı vücuda oturan, önden bele kadar ilikli, alt kısmı açık bırakılmış bol kesimli, uzun veya kısa yenli feraceler; başı, boynu örtüp, omuzlardan arkaya sarkıtılmış uçları püsküllü yaşmaklardır. Gravürlerde sokak giysileriyle görülen betimlemelerdeki kadınların yüzünde peçe yoktur.