FRANÇOIS BARON DE TOTT – MEMOIRES DE BARON DE TOTT; Sur Les Turcs et Les Tatars

MACAR KÖKENLİ BİR FRANSIZ SUBAYI’NIN GERİLEME DÖNEMİNDEKİ 18. YÜZYIL OSMANLI İMPARATORLUĞU HAKKINDA BAŞYAPITI…

YAYINLANDIĞI DÖNEMDE AVRUPA’DA TÜRKLER HAKKINDA EN ÇOK OKUNAN 2 KİTAPTAN BİRİ OLMUŞ İLK BASKISI 1784’TE OLAN KİTABIN 1785’TE TEKRAR 2 BASKISI YAPILMIŞTIR…

18. YÜZYILDA OSMANLI İSTANBUL’A GELEN, OSMANLI-RUS SAVAŞINDA OSMANLI TARAFINDA SAVAŞA KATILIP ÖNEMLİ ROL OYNAMIŞ MACAR KÖKENLİ BİR FRANSIZ SUBAYI’NIN FRANSIZ ÇIKARLARINI GÖZETEN ANLATIMIYLA GERİLEME DÖNEMİNDEKİ OSMANLI İMPARATORLUĞU’NDA DEVLET İŞLEYİŞİ…

TÜRK DİLİ, TİCARETİ VE DİPLOMATİK İLİŞKİLER AÇISINDAN ÖNEMLİ BİR KAYNAK…

François Baron de Tott (1733-1793) Macar kökenli Fransız bir subaydır ve özellikle Osmanlı İmparatorluğu’nun 18 yüzyılda yaptığı reform harektlerine olan katkılarıyla hatırlanmaktadır. İlk olarak 1755 yılında Osmanlı İmparatorluğu’na elçi olarak atanan amcasının sekreteri olarak İstanbul’a giden Baron de Tott’un başlıca görevi Türkçe öğrenmek, Osmanlı İmaratorluğu’nun durumunun incelemek ve Kırım Hanlığı hakkında bilgi toplamak olmuştur. 1763-1768 yılları arasında farklı ülkelerde görevlendirilen Tott 1768’de İstanbul’a dönmüş, 1768-1774 Osmanlı-Rus Savaşı’nda önemli bir rol oynamış Osmanlı devleti tarafından Çanakkale Boğazı’nı Rus donanmasına karşı savunmakla görevlendirlimiştir. 1778-1784 yılları arasında Osmanlı’da geçirdiği süre ve Sonnini ile yaptığı seyahatin hatıralarını “Memoires du Baron de Tott sur les Turcs et les Tartares” adıyla yayımlamıştır. Dört bölümden oluşan kitabının birinci bölümünde, Türkiye’ye geliş sebebini, yolculuğunu ve 1755’te İstanbul’a vardıktan sonra ilk izlenimlerini anlatan Tott ikinci bölümünde ise 1767’de Kırım yolculuğunu, Kırım hanı ile sefere katılışını ve Tatarlar hakkındaki görüşlerine değinir. Üçüncü bölümünde Osmanlı-Rus harbini, III. Mustafa’nın icraatlarını ve düşüncelerini, Çanakkale Boğazı’nda bizzat yaptığı işeri; dördüncü bölümde de Sonnini ile Akdeniz ve Mısır’a yaptığı geziyi anlatır. Bunların yanı sıra, İstanbul’da başarısız bazı devlet adamlarıyla tanışan ve devleti yozlaştıran müesseselerin işleyşilerine tanıklık eden Baron de Tott, eserinde Türk-İslam karşıtı önyargısının da etkisiyle gördüklerini acı bir dille eleştirmiştir. Dahası XVIII. yüzyılın ilk yarısında başlayan Türk-Fransız yakınlaşmasında Fransız çıkarlarına hizmet etmeyen Cezayirli Gazi Hasan Paşa’ya da ağır suçlamalar yöneltmekten çekinmemiştir. Verdiği bu detaylar ve mübalağalı anlatımıyla birlikte Baron de Tott’un eseri yayımlandığı tarihte Avrupa’da en çok okunan Türkler hakkında yazılmış iki kitaptan biri olmuştur.