25. ONLINE Müzayede; Nadir Kitaplar, Efemera ve Obje Müzayedesi

Floriant Antoine Gille (1801-1865), Rusya'da Çar Nicholas 1 döneminde öne çıkan İsviçre doğumlu bir eğitimci, küratör ve yazardı. 1840'larda Çar'ın çocuklarına Fransızca öğretmeni olarak hizmet etti. Muazzam bir enerji ve idari dehaya sahip olan Gille, ardından saray kütüphanecisi ve daha sonra da devlet danışmanı oldu. 1852'de St. Petersburg'daki Devlet Müzesi'nin direktörü oldu ve burada ender kitaplardan ve el yazmalarından oluşan kapsamlı bir koleksiyonun oluşturulmasını sağladı.1858 yılının Temmuz ayında Gille, sağlık amaçlı Kafkasya’daki kaplıcalara gitmek üzere yola çıktı. On aylık yolculuğunda Pyatigorsk'tan, Dağıstan'a, Tiflis'e, Erivan'a, Ağrı'ya gitti. Daha sonra Konstantinopolis, Atina ve Roma üzerinden yolculuğunun son ayağını yapmadan önce Kırım'a geçti. Petersburg'a döndükten sonra, tutmuş olduğu günlükleri “Lettres sur le Caucase et la Crimée” adı altında yayınladı. Ünlü Fransız edebiyat eleştirmeni ve yazar Theophile Gautier, Gille’in günlüklerinden oluşan kitabı "bu ülkeler hakkında yazılan en keyifli eserlerden biri" olarak değerlendirmiştir.

Fransız tarihçi Charles Malo’nun editörlüğünü yaptığı kitapta, İran prensi Nadir Şah’ın İstanbul ve Anadolu’yu kapsayan Yakın Doğu Asya ve Avrupa’da 1840-1843 arasında 3 yıl süren seyahatleri ve izlenimleri anlatılmaktadır.

Kitap, yakın doğu ve Anadolu hakkındaki en önemli seyahatnameler arasında gösterilmektedir. Antik yerleşimlerin ayrıntılı bir şekilde anlatılmasının yanı sıra seyahatin tüm detayları gerçekçi bir şekilde sunulmaktadır. Louis Nicolas Philippe Auguste de Forbin (1779-1841) Fransız ressam ve müzecidir. 1816’da Müzeler Müdürlüğü’ne atanmış, ertesi yıl antika eserler satın almak üzere Ortadoğu’ya seyahat eden ekiple beraber Melos, Atina, İstanbul, İzmir, Efes, Filistin, Kahire ve Luksor’a gitmiştir. Cléopatra isimli fırkateyn ile Ortadoğu’da Helen ve Roman dönemine ait sanat eserleri toplamak üzere görevlendirilen Forbin geziye 22 Ağustos 1817’de başladı. Forbin ve ekibi Yunan adaları, Atina, İstanbul, İzmir, Efes, Suriye ve Filistin kıyıları, Kudüs ve Mısır’ı gezmiştir. Yolculuğuna sanatçı Prevost eşlik etmiştir ve bu seyahatte yapmış olduğu resimler ayrıca yayınlanmıştır.

Charles MacFarlane (1799-1858), 1827-1828 yıllarında Ege Adaları üzerinden Türkiye'ye ilk gelişinde İstanbul ve Anadolu'yu on altı ay boyunca gezmiştir. Daha sonra 1847'de tekrar Türkiye'ye gelmiştir. Eser, yazıldığı dönemde (Tanzimat'ın hemen öncesinde) İmparatorluğun iç ve dış politik durumunu, ticarî, iktisadi, askerî organizasyonunu, nüfusunun etnik bileşimini ve günlük yaşamını birinci elden bilgilere dayanarak batılı bir gözle anlatan temel kaynaklardan biri olarak kabul edilmiştir. Macfarlain'in kitabın önsözünde Montesquieu'den alıntılayarak teyit ettiği şu gözlem oldukça ilginçtir: "Osmanlıların kötülüğü, cahilliği, batıllığı, gavurlara karşı sofuca hakaretleri ne olursa olsun; halk sanki bu dünyaya çubuk yakıp söndürmeye gelmiş. En büyük mutluluğu hareketsizlikte buluyorlar ve çok uyumlu komşuluk ilişkileri var. Montesquieu der ki; “Türkler, bu dünyada büyük bir imparatorluğa lüzumsuzmuşçasına sahip olan en kendine özgü halktır.”" Osmanlı toplumundaki değişim rüzgarlarına dair yaptığı gözlem ve tespitleri çerçevesinde "Genç Türkler" (Jeune Turc)” kavramını dönemin genç Osmanlı nesline atıfta bulunmak üzere ilk defa kullanan Charles MacFarlane’dir. Bu kavram ilk defa bu eserde kullanılmıştır.

Rusların Kars Kuşatması sırasında bölgede Sağlık Heyeti Başkanlığı yapan Dr. Humphrey Sandwith tarafından kaleme alınan kitabın ilk bölümünde, yazarın Türkiye izlenimi ve 1855 Kars Kuşatması günlüğü yer almaktadır. Kars cephesindeki 1853-1854 yıllarında meydana gelen muharebeler, Erzurum Valisi ve Anadolu Ordusu müşiri Mustafa Zarifi Paşa’nın anılarından aktarılmıştır.Kitabın son bölümlerinde yazar Karl Marx’ın makalelerinden alıntı yaparak, İngiliz hükümetinin Kırım Savaşı sırasında başvurduğu birçok gizli-açık diplomatik manevraları ve bunların nasıl Kars’ın düşmesine yol açtığını gösteriyor. İngiliz hükümetinin Kırım’da askeri başarı elde etmek için Kars’taki Ömer Paşa ve Selim Paşa komutasındaki Türk ordusunun yanında savaşan General Williams komutasındaki İngiliz garnizonun feda edilmesi pahasına, Osmanlı İmparatorluğu’nun Kars Cephesi’nin çöküşüne göz yummuş hatta gizlice bunun için çalıştığı anlatılmıştır.

Babası tüccar ve banker olan Britanyalı John Carne 1821'de Doğu'ya seyahatinde İstanbul, Yunanistan, Mısır ve Kudüs'ü ziyaret eder. Sina Yarımadası’ndaki Aziz Katherina Manastırı’ndan dönerken Bedeviler tarafından rehin alınır ancak birkaç gün sonra serbest bırakılır. Gezilerinden edindiği izlenimleri makale dizisi biçiminde New Monthly Magazine'de yayınlar ve daha sonra bunları kitap haline getirir. Zamanının edebiyat çevreleri içinde yer alan Carne yine Akdeniz'de bir yolculuk planladığı sırada ansızın ölür. Bu kitap Fischer yayınevi tarafından Osmanlı İmparatorluğu hakkında yayınlanması kararlaştırılan çok bölümlü ve resimli bir eserdir. Carne'ın yazdığı metinlerin içerikleri W.H. Bartlett ve Thomas Allom'un çok sayıda Suriye, Kudüs ve Anadolu'dan manzara ve anıtlar gösteren gravürler ile zenginleştirilmiştir. Barlett Doğu'ya ilk kez 1834-35 yıllarında seyahat etmiş olduğu düşünülmektedir. Yapıtın üçüncü cildinde gravürleri bulunan Allom'un seyahati büyük bir olasılıkla 1836-37'ye rastlar. Osmanlı kütüphanesinin 2 diğer olmazsa olmazı “Constantinople” ve “The Scenery of the Seven Churches of Asia Minor” aynı yayınevi tarafından yayınlanmıştır. Kitapta Kudüs, Lübnan, Şam, Rodos, Siros, İskenderiye, Trablus, Halep, Kilikya yöresi, Antakya, Adana, Amanoslar vb., Hristiyanlarla Müslümanların Doğu Akdeniz topraklarında bulunan tapınma yerlerinden görüntüler, ayrıca Anadolu haritası ve Suriye ile etrafındaki bölge haritası yer alıyor.

William Goodell (1792-1867) Osmanlı topraklarında 40 yıl misyonerlik yapmış İstanbul’da Ermeni Misyonu’nu kuran ve daha sonraları bu misyonu doğuya doğru genişleten bir teologdur. Boston’da Park Street Kilisesi’nin ilk papazı, Massachusetts eyaletinde bakanlık yapmış yazar Edward Dorr Griffin (1814-1891) “Memoirs Of Rev. William Goodell.D.D.” isimli kitabında kayınpederi William Goodell’in anılarını kaleme almıştır. Goodell 1823’te ilk olarak Beyrut’a gelmiştir, ardından Suriye’ye, ardından Anadolu ve 1831 yılında Amerika’nın İstanbul’da temsilcilik açmasının hemen ardından eğitim faaliyetlerini geliştirmek için İstanbul’da görevlendirilmiştir.1820’li yıllardan itibaren Türkiye’de çalışmaya başlayan Amerikalı misyonerler özellikle İzmir ve çevresinde açtıkları okullarla Ermeni toplumu üzerinde etkili olmuşlardır. İstanbul misyonunun kurucusu olan Goodell önce Péra’da Ermenilerin yoğun olduğu bölgede daha sonra ise Rumların ağırlıkta olduğu Büyükdere’de yaşamış, birçok okulun açılmasına ve bu okullarda eğitim verilmesine gayret etmiştir. Goodell İncil’i Türkçe’ye çevirmiş ve Ermeni harfleri ile Türkçe ve Karamanlıca olarak basılmasına öncülük etmiştir. İstanbul Misyonu’nun adı zamanla Ermeni Misyonu olarak değişecektir. Bundaki en önemli neden ise sadece Ermenilerin bu çalışmalara olumlu cevap vermeleri olmuştur. Bu nedenle, misyonun alanı sürekli olarak doğuya doğru genişletilmiştir. Osmanlı topraklarında 40 yıl kalan ve misyonerlik çalışmalarının duayenlerinden sayılan Goodell’in anıları özellikle İstanbul’daki misyonerlik çalışmaları için ilk elden kaynaktır.

On dokuzuncu yüzyılın başlarında veba, salgınların dalga dalga ortaya çıktığı İstanbul'u ziyaret eden Avrupalılar için “uzaklardaki” tehlikeli, bıktırıcı ve görmezden gelinemez bir musibetti. Batı Avrupa'da vebanın neredeyse bir asır önce azaldığı gerçeği göz önüne alındığında, bu "ıstırabın" algılanan ciddiyeti arttı. Avrupalılarda, İstanbul ile ilgili, bilhassa Galata-Pera'da hastalar, "şifacılar", "teselliciler", hastanelerde dikkatsizlik ve çaresizlikle oluşan hastalık tasavvuru yaygındı. Albert Brayer kitabında Osmanlı’nın başkenti İstanbul’un topografyası, sakinlerinin hijyen ve gelenekleri, İslam’ın günlük yaşama etkisi, vebanın nedenleri, çeşitleri, ilerlemesi ve tedavisi üzerine gözlemler; bu hastalığın bulaşmasını önlemek için İstanbul’da kurulan karantinaları İstanbul ve Boğaz haritası eşliğinde anlatmaktadır.

Kitap I. Dünya Savaşı’nın hemen ardından Kardinal Dubois ve Psikoposlar Grente ve Llobet’in Jerusalem, Suriye, Lübnan, İzmir, İstanbul ve Balkanlar’da misyonerlik faaliyetlerini anlatmaktadır. Bilhassa Fransız işgali altındaki güney bölgeleri ile İstanbul ve İzmir’e dair oldukça ilginç bilgiler içermektedir. İşgalden yaklaşık 1 ay evvel, İzmir ve Atina üzerinden İstanbul’a yola çıkan misyoner grup 24-25 Şubat 1920 tarihinde İstanbul’a varmıştır. Psikopos Grente ekibin faaliyetleri günlük notlar halinde kitaplaştırmıştır. Okunması gereken bir kitap…

1867 Uluslararası Fuarı (Fransızca: Exposition Universelle [d'art et d'industrie] de 1867), İmparator III. Napolyon döneminde İkinci Fransız İmparatorluğu'nun doruk noktasında Paris'te düzenlenen ikinci Dünya Fuarı’ydı. Ziyaretçiler arasında Sultan Abdülaziz, Rusya Çarı II. Alexander, Prusya Kralı William ve Otto von Bismarck, Avusturya Prensi Metternich ve Franz Josef, Japonya imparatorunun kardeşi ve Mısır Hidivi İsmail bulunuyordu. “La Turquie” 1867 Paris Uluslararası Fuarı sebebiyle Frans Outendirck tarafından Türkiye ve Türkler hakkında yazılmış ve Sadrazam Mehmed Emin Ali Paşa’ya ithaf edilmiş çok nadir bir kitaptır. Sadece 1 kez limitli sayıda basılmış ve Fuar’ın katılımcılarına verilmiştir. Kitapta Orta Asya steplerinden başlayarak çok geniş bir şekilde Türklerin ve Osmanlı İmparatorluğu’nun tarihi anlatılmıştır.

Brockett 1877 Türk-Rus Savaşını, Balkanları, savaşa katılan bölgelerdeki halkları, ırkları ve dinlerini, çatışmaya yol açan nedenleri, ve ticari, siyasi ve dini çıkarlarını, çok sayıda gravürler ve ilgili ülkelerin sultan, çar, imparator, paşa kumandanlarının portreleriyle zenginleştirerek ortaya koymuştur.

Döneminin tanınmış bir hikâye ve roman yazarı olan Méry, 1822’de İstanbul’a gelmiştir. Varna, Trabzon ve Sinop gibi Karadeniz’in önemli limanlarını da gezen Méry izlenimlerini bu eserde toplamıştır. Esas olarak iki bölümden oluşan kitabın ilk kısmı İstanbul’un tarihine ayrılmıştır. Bizans dönemi için Phrantzes ve diğer Yunanlı tarihçilerden yararlanır. Osmanlı dönemi için tarihçi Hammer'i kaynak olarak kullanır. Yazarın sanatçı kişiliğine uygun bir biçimde yazılan 2. bölümde ise kitaplardan uzak, başka türlü bir şehir tarihi anlatılmaktadır. Anıtlar, günlük yaşam kesitleri, sokak köpekleri, hamamlar, şehirdeki yabancılar, kahvehaneler, efsaneler, meddah ve karagöz gibi yabancıları şaşırtan her şey bu bölümde anlatılmaktadır. Dönemin ünlü taşbaskı sanatçıları ve hakkaklarından M.M. Rouargue Freres tarafından yapılmış olan nefis çelik baskı gravürler bu nadir esere ayrıca büyük bir değer katmıştır.

Rusya’yı Avrupa ve Akdeniz dışında tutmak isteyen İngilizler ve Fransızlar 1853-56 Kırım Savaşı’nda Osmanlı’nın yanında yer almış ve savaşmışlardır. Osborne, Kırım Savaşı sırasında resmi olmayan bir teftiş yapmak üzere, İstanbul'da altı hafta geçirmiş ve Florence Nightingale'in başında olduğu hastanelerini iyileştirilmesine yardımcı olup, incelemiştir. Gözlemlerini gravürler eşliğinde bu kitapta yayınlamıştır. Oldukça nadir olan eserde, gözlemlerini tam sayfa renkli taşbaskı 5 gravür eşliğinde bu kitapta yayınlamıştır. Bugün artık olmayan, sadece kartpostallarda gördüğümüz ölen yaralı İngiliz askerlerin gömüldüğü Üsküdar’daki İngiliz Mezarlığı bu dönemde yapılmıştır.

Ünlü Fransız hiciv şairi Auguste Barthelemy ve yakın arkadaşı Joseph Mery tarafından Osmanlı dönemi Mısır’ı hakkında çok meşhur ve sık sık baskısı yapılan 8 bölümlük hicivdir.

"Constantinople", Alexander van Millingen’in diğer çalışmalarına oranla popüler niteliği ve görselliği ön plana çıkaran İstanbul kitaplarının çok başarılı bir örneğidir. "A.&C. Black Yayınevi"nin resimli dünya şehirleri dizisi için tasarlanan bu eser, bir yazar ile bir ressamı Dünya kültür tarihine damgasını vurmuş bir şehrin gündelik hayatı içinde buluşturmayı amaçlamaktadır. 19. yüzyılın sonunda bu tür şehir kitaplarında gravürün yerini fotoğraf alsa da, aynı kaynaktan çıkan fotoğraflar ve birbirinin tekrarı metinlerle sıkıcı olmaktan öteye geçemeyen seyahat kitaplarının düştüğü hataya düşmemiş, yayınevinin özgün projesi, Millingen’in metni ile Warwick Goble’in suluboya resimleri ile her zaman aranan ve beğenilen bir İstanbul kitabı basılmıştır. Millingen, 13 bölümden oluşan kitabın ilk 3 bölümünü şehrin Bizans dönemi tarihine ayırır. Sonraki 3 bölüm tamamıyla kara ve deniz surlarına ayrılmış ve bu savunma yapıları boyunca uzanan kapılar, askeri binalar, Bizans saraylarına ait kalıntılar incelenmiştir. Millingen kitabın 7. ve 9. bölümleri arasında Bizans kiliselerini inceler ve burada ele aldığı dini yapılar 1912’de yayınlanacak "Byzantine Churches in Constantinople, their History and Architecture" kitabın temelini oluşturur. 10.bölüm, Osmanlı İstanbul’u üzerine genel bir değerlendirme niteliğini taşımaktadır. Bu bölümde ağırlık noktası şehrin 19. yüzyıl sonunda kabuk değiştiren gündelik hayatıdır. Ahşap evler, sokaklar, kahvehaneler, giyim- kuşam, gelenekler ve farklı kültürlere mensup insanlar modernleşmenin yarattığı değişim sürecinde hayatının önemli bir kısmını İstanbul’da geçirmiş olan Millingen’in titiz gözlemleriyle anlatılır. 11. bölüm, şehrin nüfusunu oluşturan dinsel mozaiğe ayrılmıştır. İstanbul’da temsil edilen farklı inanç biçimleri, Ramazan ayına özgü gelenekler mezarlık ve türbe ziyaretleri, tekkeler ve dervişler, Rufai ve Mevlevi ayinleri, Hristiyan halkın, özellikle Protestan mezhebine mensup nüfusun gündelik hayatı modernleşme öncesi dönemle karşılaştırılarak yansıtılır. 12. bölüm değişim sürecindeki kadının toplumsal hayata katılış biçimlerini ele alır ve kitap bir “epilogu” ile son bulur. Millingen, Constantinople’da tarihsel topografyadan sosyal tarihe uzanan geniş bir konu yelpazesi içinde koca bir imparatorluğa başkentlik etmiş bir şehre hakettiği önemi vermiş, kendisinin de katıldığı bu zevkli kültür yolculuğu çağdaş bir şehir efsanesi yaratarak tamamlamıştır.

Venedik asıllı bir Levanten olan Adolphe Thalasso (1855/57-1919), yaşadığı dönemin ünlü bir sanat tarihçisi ve sanat eleştirmenidir. Özellikle, Osmanlı resim sanatı ve tiyatrosu üzerine yaptığı araştırmalar bugün bile konu ile ilgilenenler için temel başvuru eserleri olarak kabul edilmektedir. Osmanlı sanatçılarının Batı dünyasına tanıtılmasında büyük emeği geçmiş olan Thalasso’nun Dersaadet: Saadet Kapısı İstanbul isimli bu kitabı, İstanbul’u ve İstanbul’un Müslüman-Türk yaşamını anlatır. Thalasso’nun kaleme aldığı konular bir anlamda İstanbul’dan insan manzaraları şeklinde yorumlanabilir. Kitabın alt bölümleri “Şehir ve Hayat”, “Kadın” ve“Aşk” başlıklarını taşıyan üç ana bölümün altında toplanmıştır. Dua, gündoğumunda İstanbul, sabah ezanı, balıkçılar, Ramazan gecesi, tulumbacılar, arzuhalciler, bayram (1. bölüm), mukaddime, kayıkta, düğün, hamam, çingeneler, Kız Kulesi, keyif, bahar bayramı (2.bölüm), mukaddime, yalnızlık, Ayşe, haşhaş rüyası, mezarlıklar, şeytan dudu, terk edilen, nargile şarkısı (3. bölüm) ise alt bölüm başlıklarıdır. Kitaba değer katan asıl unsur ise kitabın, Sultan II.Abdülhamid tarafından Mecidiye Nişanı verilerek “Ressam-ı Hazret-i Şehriyari” (yani “Saray Ressamı”) ünvanını elde etmiş, ünlü oryantalist ressam Fausto Zonaro tarafından baştan başa resimlendirilmiş olmasıdır. Thalasso ve Zonaro’nun uzun yıllar yaşadıkları kente gösterdikleri bir kadirşinaslık örneği olan bu kitap büyük bir özenle renkli olarak sadece 300 adet basılmış ve numaralandırılmıştır. Müzayedede sunduğumuz eser 189 numaralı nüshadır. Kitap sanat tarihçileri ile resim ve kitap koleksiyonerleri için gerçek bir hazine değerindedir.

1885 ve 1887 yılları arasında Amerika Birleşik Devletleri'nin Türkiye Büyükelçisi olan yazar, Osmanlı’daki siyaset, diplomasi, padişah, din, Türk zekası ve mizahı, azınlık grupları, Türk Yahudileri, gelenekler, harem, harem ağaları, köleler, evlilikler, Balkanlar gibi konuları özenli illüstrasyonlarla bezenmiş olarak anlatıyor. Hevesli bir kültürel gözlemci olan Cox, diplomatik meselelerden kaçınıyor ve benzersiz bir dinlenme, eğlence ve rahatlama duygusunu okuyucuya vermeye çalışıyor.

1916'da İngiliz Parlamentosu, 1915-16 olaylarını Ermeni halkını yok etmeye yönelik sistematik bir çaba olarak tanımlayan bir "Mavi Kitap" yayınladı. Mavi Kitap, Ermeni Soykırımı hakkında en sağlam ve etkili kaynaklardan biri olmuştur. Gomidas Enstitüsü tarafından düzenlenmiş ve bir önsöz ile Ara Sarafyan'ın yazdığı eleştirel, sansürsüz bir baskı yayınlandı. Vikont James Bryce ve Arnold Toynbee, resmen “Osmanlı İmparatorluğu'nda Ermenilere Muamele” olarak bilinen “Mavi Kitap”ı hazırlamakla görevlendirildi , 1915-1916. Toynbee, Osmanlı İmparatorluğu'nun farklı bölgelerinden gelen düzinelerce görgü tanığını dinledi ve söylenenleri derledi. Bu kayıtlar, Bryce'ın soykırım üzerine, suç devam ederken yayınlanan parlak tezinin temelini oluşturdu. Kitap, Amerika Birleşik Devletleri konsolosluğu ve misyoner kaynaklarından görgü tanıklarının ifadelerinin yanı sıra Alman, İtalyan, Danimarkalı, İsveçli, Norveçli, Rum, Kürt ve Ermeni tanıkların ifadelerini içeriyor. Orijinal yayın boşluklarla doluydu: Osmanlı İmparatorluğu'ndaki kaynakları korumak için birçok kişi ve yerin adı gizlendi. İsimler, yıllar boyunca yayınlanan faks baskılarında gizlenmiş durumda. Sonradan Sarafyan, karanlıkta kalan isimleri açıklamaya başladı. Sarafyan, önsözünde, Mavi Kitap'ın bir İngiliz propagandası uydurması olduğunu iddia eden Türk milliyetçisi yazarların tekrarlanan iddialarına itiraz ediyor. Enver Zia Karal (Ankara Üniversitesi), Salahi Sonyel (İngiliz tarihçi ve kamu aktivisti), İsmail Binark (Osmanlı Direktörü) gibi Türkiye'nin resmi tarihçileri, Şinasi Orel (Osmanlı Ermenileri hakkındaki belgelerin gizliliğinin kaldırılması konusunda çokça duyurulan bir projenin yöneticisi), Kamuran Gürün (eski diplomat), Mim Kemal Öke, Justin McCarthy ve diğerleri Mavi Kitap'tan alıntı yaptılar ve inandırıcılıktan yoksun olduğu konusunda ısrar ettiler.

İstanbul ile ilgili seyahatnameler arasında önemli bir yere sahiptir. Üslup incelikleri bir yana, baktığı yeri gören ve göstermesini bilen bir sanatçı olarak Amicis, konularını ustalıkla seçmiş ve geçen yüzyılın İstanbul'unun adeta bir tablosunu yapmıştır. Kitap 300’den fazla gravür ve çizim içermektedir. Eserde Galata'dan Hasköy'e, Tatavla'dan Çamlıca'ya kadar bütün İstanbul semtleri; Boğaziçi, kayıklar, kuşlar, Kapalıçarşı, Ramazan ayı, dervişler, kadınlar, tiyatrolar, yangınlar adeta bir tiyatro sahnesi gibi tasvir edilmiştir.  

Bu kitap akademik çevreler tarafından 1877-1878 Osmanlı Rus Savaşı hakkında bir başyapıt ve ana kaynak olarak tanımlanmıştır. Hozier 5 ciltlik kitabında, 1877-1878 Osmanlı-Rus Savaşının neden ve sonuçlarını, bu ülkelerin iki yüz yıllık ilişkilerini, Doğu Sorunu’nu ve Osmanlı’nın yükselişini ve çöküşünü ele almaktadır. İngiliz ordusunda görev yapmış Sir Henry Montague Hozier, Yunan ayaklanmasını, Kırım ve Sırp savaşlarına da değinerek, Osmanlı-Rus Savaşı’nı, Balkan yarımadası, Anadolu ve Karadeniz’de geçen muharebeleri son derece ayrıntılı bir şekilde anlatmaktadır. Yazar, savaşa giren ülkelerin halklarını da tanıtmaktadır. Hozier kitabını Osmanlı ve Rus paşalarının portreleri, cephe görüntüleri ve İstanbul, Kars, San Stefano (Yeşilköy), Plevne ve Erzurum’u gösteren çelik baskı gravürleri ile zenginleştirmiştir.